Budapeszt, stolica Węgier, powstał z połączenia w 1872 roku dwóch osobnych miast Budy i Pesztu. Obie części miasta łączy osiem mostów.

Na prawym brzegu Dunaju, na zboczach wapiennych wzgórz usytuowana jest Buda, gdzie większość zabytków znajduje się na Wzgórzu Zamkowym, najstarszej części miasta. Po przeciwległej stronie położone jest ruchliwe, zwarte Stare Miasto Pesztu. W tej równinnej części, można podziwiać barokowe i secesyjne budynki fasad, pomniki architektury z czasów tureckich i budowle współczesne.

Największy wpływ na wygląd miasta, zwanego również "Perłą Dunaju", wywarła epoka klasycyzmu. Najbardziej okazałymi budowlami tego czasu są: parlament nad Dunajem, kościół św. Stefana, plac Bohaterów i Opera.

Budapeszt nie tylko kojarzy się z zabytkami, ale także z walorami uzdrowiskowymi. Na terenie miasta znajdują się 123 źródła mineralne, a większość z nich ma charakter cieplic. Liczne są także kąpieliska. Jest ich tu około 30.

Atrakcje turystyczne Budapesztu

Wzgórze Zamkowe

Na wzgórzu znajduje się najstarsza część miasta i Zamek Królewski, gdzie układ ulic i zabudowa zachowała swój pierwotny charakter. W dalszym ciągu turyści podziwiać mogą gotyckie łuki kamienic i średniowieczne rzeźby mieszczące się na patiach i w pasażach barokowych kamienic. Wzgórze Zamkowe jest najbardziej reprezentacyjnym miejscem w stolicy Węgier.

Zamek Królewski

Na obszarze Wzgórza Zamkowego istniały już w XIII wieku pierwsze zabudowania, natomiast zamek powstał wiek później, gdy Buda przekształciła się w najważniejszy w kraju ośrodek polityczno-kulturalny. Z okresu panowania Ludwika I Wielkiego, pochodzą fragmenty wieży św. Stefana zachowane w południowej części zamku oraz tzw. bastion dynastii Andegaweńskiej, który znajduje się na dziedzińcu Muzeum Wojny.

Następne prace budowlane prowadzone były za czasów panowania Zygmunta Luksemburczyka. Pałac znajdował się prawdopodobnie w miejscu, w którym dziś wznosi się północne skrzydło Galerii Narodowej oraz Muzeum Historii Współczesnej. Jego budowy nigdy jednak nie ukończono(z powodu śmierci króla). Kolejni władcy węgierscy przekształcali już istniejące fragmenty budowli w stylu epoki w której żyli.

Następnie zamek uległ zniszczeniu w czasie okupacji tureckiej. Po jej zakończeniu rozpoczęto odbudowę pałacu. Prace prowadzili w tym czasie : Jean Nicolas Jadot, Ignác Oracsek, Antal Grassalkovich i F.A. Hillebrandt.

Od 1791 roku pałac stał się oficjalną rezydencję cesarską Habsburgów. Po koronacji Franciszka Józefa na króla Madziarów kontynuowano jego rozbudowę (według planów Miklósa Ybla). Prace budowlane rozpoczęto w 1890 r. Rok później nadzór nad budową przejął Alajosa Hauszmanna. Pod jego kierunkiem wzniesiono zachodnie skrzydło zamku. Z tego okresu pochodzi także, zdobiąca zamkowy dziedziniec, fontanna Macieja, autorstwa Alajosa Strobla.

Od strony Dunaju przed pałacem znajduję się rozległy plac, na który prowadzi pięknie zdobiona brama. W 1903 roku została udekorowana posągiem Turula (mistyczny ptak - symbol Węgier) autorstwa Gyuli Donátha. Według legendy ów mistyczny ptak dał początek Álmosowi, ojcu Árpáda, który sprowadził Madziarów na tereny dzisiejszych Węgier. Z placu przechodzi się bramą na dziedziniec zachodni, zwany "dziedzińcem lwów", ponieważ przejścia do niego pilnują rzeźby tych zwierząt.

W czasie II wojny światowej praktycznie cały zamek uległ zniszczeniu. Po jej zakończeniu rozpoczęto renowacje obiektu, którą ukończono w 1976 roku. Dzięki przeprowadzonym pracom zamek odzyskał swój zewnętrzny wygląd, natomiast zmianom uległy wnętrza. Pomieszczenia przystosowano pod funkcjonowanie różnych instytucji kulturalnych.

Współcześnie we wschodnim skrzydle pałacu znajduje się Galeria Narodowa, w południowym - Muzeum Historii Budapesztu, w zachodnim - Biblioteka Narodowa im. Széchény'iego, a w północnym - Muzeum Historii Współczesnej.

Kościół Macieja

Kościół położony jest na Wzgórzu Zamkowym. Został poświecony Najświętszej Marii Pannie, ale mieszkańcy Budapesztu nazywają go imieniem sprawiedliwego króla Macieja. Budowla powstała w latach 1255-69 i służyła mieszczanom pochodzenia niemieckiego za kościół parafialny.

Najwcześniejsze fragmenty budowli pochodzą z czasów panowania Zygmunta Luksemburczyka. Jest to m.in. główny portal w stylu gotyckim z 1370 roku, którego zdobienia wykonał prawdopodobnie Peter Parler. Z okresu króla Macieja pochodzi oratorium w kaplicy południowej oraz charakterystyczna gotycka wieża południowa.

W czasie okupacji tureckiej budowla uległa znacznym zniszczeniom. Przekształcono ją wtedy w meczet. Wywieziono wówczas do Konstantynopola dwa najpiękniejsze kandelabry, które do dziś zdobią meczet Hagia Sophia. Dalszych zniszczeń dokonał pożar w 1723 roku wywołany uderzeniem pioruna.

Współczesna budowla jest doskonałą repliką średniowiecznego kościoła, której dokonał w XIX wieku Frigyes Schulek. Świątynie odbudowano w stylu w neogotyckim.

We wnętrzu na uwagę zasługują freski o geometrycznych i roślinnych wzorach pokrywające ściany i sklepienie świątyni. Wykonane zostały przez Karola Lotz'a i Bertalama Székely. Przy wejściu, na ścianie po lewej stronie, widnieje herb króla Macieja, z charakterystycznym rodowym krukiem. W dolnej części wieży południowej, mieści się Kaplica Loretańska z oryginalną barokową Madonną. W kościele znajduje się także grób pary królewskiej Beli III i jego żony - Any Châtillon.

Z prawej strony prezbiterium znajduje się wejście do krypt i skarbca, które są udostępniane zwiedzającym. W Oratorium Królewskim można obejrzeć kolekcję szat koronacyjnych i tronów cesarza Franciszka Józefa I i Karola IV oraz repliki słynnych klejnotów koronacyjnych (oryginalne znajdują się w Parlamencie).

Baszta Rybacka

Budowla została wzniesiona w latach 1895-1902 w stylu neoromańskim przez Frigyesa Schuleka. Tworzy ją rozległy tras ozdobiony licznymi wieżyczkami i arkadami. Z baszty roztacza się wspaniały widok na Dunaj i Parlament.

Plac Świętej Trójcy

Nazwa placu pochodzi od stojącej na nim kolumny, zbudowanej w XVIII wieku w podziękowaniu Bogu za zakończenie się epidemii dżumy. Przedstawia ona postacie: św. Rocha, św. Krzysztofa i św. Sebastiana, którzy chronili Budę w czasie trwania epidemii. Obok widnieją rzeźby: św. Józefa, św. Jana Nepomucena i św. Augustyna, a nad nimi znajduje się Maryja. Wszystkie figury są replikami. Oryginały, wykonane z piaskowca, znajdują się w Muzeum Kiscelli.

Po wschodniej stronie placu usytuowany jest gmach kościoła Macieja, przed którym(od strony południowej) stoi pomnik, pierwszego króla Węgier, św. Stefana. Jest on uznawany za najważniejszego z władców węgierskich. Za jego panowania Węgry przyjęły chrzest. Rzeźbę wykonał Alajosa Stróbla w 1906 roku. Przedstawia św. Stefana, w królewskim płaszczu, na koniu z krzyżem w dłoni. Płaskorzeźby widniejące na cokole prezentują sceny z życia władcy.

Od strony zachodniej od placu odchodzi ulica św. Trójcy, przy której znajduje się dawny ratusz budański. Został wybudowany w 1692 roku według projektu nadwornego architekta Venerio Ceresola. Jego autorstwa jest również wiele kamienic stojących na Wzgórzu Zamkowym.

W ratuszu mieściła się sala posiedzeń oraz kaplica, wybudowana na życzenie mieszczan. Domagali się oni powrotu do budy relikwii św. Jana, które zostały wywiezione z zamku w czasie walk z Turkami w 1526 roku. Do miasta powróciła wówczas jedynie część relikwii (prawa noga świętego) reszta pozostała w Bratysławie. Do kaplicy, aż do chwili zamknięcia w 1785 roku, pielgrzymowały setki wiernych. W 1718 roku nad kaplicą wybudowano wieżę dzwonniczą, która zachował się do dziś. Współcześnie relikwie świętego znajdują się w kaplicy św. Stefana w kościele św. Macieja.
Kamienica funkcjonowała jako ratusz aż do chwili zjednoczenia się Budy i Pesztu w jedno miasto. Obecnie w jej murach mieści się Collegium Budapest - międzynarodowy instytut naukowy.

Wyspa Małgorzaty

Wyspa Małgorzaty to ulubione miejsce wypoczynku mieszkańców Budapesztu, a jednocześnie znane na całym świecie uzdrowisko.

W średniowieczu różne zakony budowały na tym terenie klasztory i kościoły. Jako pierwsi pojawili się na wyspie w XII stuleciu zakonnicy z Prémontre. Wiek później król Béla IV Arpadowicz, wypełniając złożoną w czasie najazdu Tatarów przysięgę, zbudował tu klasztor sióstr dominikanek dla swojej córki Małgorzaty, która do niego wstąpiła. Na wyspie istniał również klasztor i kościół Franciszkanów. Z tych budowli pozostały jedynie ruiny.

Pod koniec XVIII wieku wyspa stała się własnością namiestnika cesarskiego na Węgrzech, arcyksięcia Józefa. Zbudował on na tym terenie willę i przekształcił go w angielski park. Dawniej Wyspa Małgorzaty niedostępna była dla ludności. Dopiero w 1945 roku otwarto ją dla wszystkich.

Obecnie mieści się tu wiele obiektów sportowych, rekreacyjnych oraz kawiarń, restauracji i hoteli. Wyjątkowy krajobraz wyspy tworzą wspaniałe platany, magnolie, egzotyczne drzewa i krzewy, rosarium oraz fontanny, strumyki i alpinarium.

Góra Gellérta

Po południowej stronie wzgórza zamkowego wznosi się, na wysokość ponad 130 merów, Góra Gellérta. W zamierzchłych czasach uważano ją za miejsce spotkań czarownic.

Nazwa wzgórza pochodzi od biskupa Gellerta, który z nakazu króla Stefana, ochrzcił plemiona Madziarów. Po śmierci wspomnianego władcy biskup został schwytany przez byłych pogan i zrzucony w drewnianej beczce z urwiska. Obecnie w legendarnym miejscu śmierci Gellerta, tuż nad wodospadem, znajduje się jego pomnik.

Habsburgowie po rewolucji 1848-1849 roku wznieśli na szczycie góry Cytadelę, która miała ciągle przypominać ludności miasta o nieudanym zrywie niepodległościowym. Fortecę o długości 220 i szerokości dochodzącej do 60 m zaprojektował generał Emanuel Zitta. W 1897 roku w kilku miejscach symbolicznie zburzono mury, a twierdzę oddano w ręce rady miejskiej.

Na szczycie góry stoi pomnik Wolności, wzniesiony w 1947 roku według projektu Zsigmonda Kisfaludi Strobla. Olbrzymi posąg prezentuje kobietę trzymającą w wyciągniętych dłoniach gałązkę palmową, symbol zwycięstwa. W pobliżu znajduje się punkt widokowy, z którego można podziwiać panoramę Budapesztu.

Obecnie na górze znajduje się kasyno, hotel oraz muzeum.

Parlament

Budowa gmachu trwała w latach 1884-1902. Autorem projektu był Imr Steindl, i choć we wnętrzu widoczne są elementy barokowe, dominuje głównie styl neogotycki. Parlament posiada 17.000 m. kw. powierzchni użytkowej. Wewnątrz obiektu znajduje się nie tylko sala obrad, ale również mają tam siedziby praktycznie wszystkie instytucje rządowe. Budynek dostępny jest dla zwiedzających.

Gmach od zewnątrz zdobią 233 statuy, a od wewnątrz na uwagę zasługuje bogata kolekcja fresków, przedstawiająca historię Węgier.

Przed II wojną światową w Parlamencie przechowywano insygnia władzy królewskiej pierwszego króla węgierskiego, św. Stefana. W czasie drugiej wojny światowej znalazły się najpierw w rękach niemieckich, a następnie amerykańskich. Insygnia powróciły na Węgry w 1978 roku. Przez długi czas można było je oglądać w Muzeum Narodowym, a od 2000 roku powróciły ponownie do Parlamentu.

Most łańcuchowy

Most ten był pierwszym stałym połączeniem między Budą i Pesztem. Jego budowę rozpoczęto w 1840 roku. Prace konstrukcyjne trwały ponad 9 lat, a nadzorował je Adam Clark. Natomiast jego brat, Tierney William Clark, był autorem projektu mostu.

Most Łańcuchowy, podobnie jak wszystkie pozostałe mosty budapeszteńskie, uległ zniszczeniu w czasie II wojny światowej w 1945 roku. Został odbudowany w 1949 roku (dokładnie w stulecie swego powstania) zachowując swój oryginalny wygląd. Jest uważany za najpiękniejszy most na Dunaju.

Opera

Neoklasyczny budynek opery wzniósł Miklós Ybl w 1884 roku. W niszach po obu stronach głównego wejścia do opery umieszczone są posągi Ferenca Liszta (po prawej) i Ferenca Erkela (po lewej).

We wnętrzu budynku, na uwagę zasługuje pięknie zdobione sklepienie foyer, autorstwa Bertalana Székely. Na pierwsze piętro, gdzie znajdują się loże, prowadzą marmurowe schody. Ściany ozdobione są malowidłami węgierskich artystów m.in. Mór Than i Károly Lotz.

Plac Bohaterów

Na placu znajduje się pomnik Tysiąclecia. Jego budowę rozpoczęto w 1896 roku dla uczczenia tysiąclecia państwowości Węgier. Twórcą projektu był Albert Schickedanz, a wykonawcą - rzeźbiarz György Zala.

W centrum placu, na wprost alei Andrássy'ego, usytuowana jest 36-metrowa kolumna, zwieńczona posągiem przedstawiającym archanioła Gabriela. Istnieje legenda według której w 1000 roku archanioł ukazał się we śnie Stefanowi i nakazał mu przyjęcie korony oraz wyraził zgodę na chrzest z rąk papieża.

Cokół kolumny, otaczają posągi jeźdźców, które ukazują przywódcę plemion Madziarów - księcia Árpáda oraz jego sześciu wodzów, którzy przyprowadzili swych pobratymców na tereny dzisiejszego Siedmiogrodu.

Pomnik otacza podzielona na dwie części półkolista kolumnada. Pomiędzy kolumnami stoją posągi węgierskich przywódców, począwszy od św. Stefana po Lájos'a Kossuth'a. Górne krawędzie kolumnady zdobią symboliczne posągi Pracy i Dobrobytu oraz Wiedzy i Chwały (zewnętrzne części łuków), a także większe wizerunki boga Wojny i bogini Pokoju (od wewnątrz).

Z lewej strony placu wznosi się gmach Muzeum Sztuk Pięknych, a naprzeciwko niego stoi Pałac Ekspozycji. Natomiast udając się w kierunku wschodnim dochodzi się do Parku Miejskiego.

Plac Kalvin Ter

Na placu znajduje się biały zbór kalwiński (Reformatus Templom). Został wzniesiony w latach 1816-1830 przez Józefa Hofrichtera. Warto zwrócić uwagę na portal wykonany według projektu Jozsefa Hilda.

Bazylika św. Stefana

Bazylika powstała w latach 1851-1905. Jej architektami byli Jozsef Hild i Miklos Ybl. Jest to budowla dwuwieżowa z centralnie umieszczoną renesansową kopułą. Ścianę frontową kościoła ozdabiają rzeźby autorstwa Leó Fesslera. We wnętrzu, udekorowanym freskami i malowidłami najwybitniejszych artystów węgierskich, przechowywany jest relikwiarz, w którym znajduje się zmumifikowana dłoń św. Stefana, króla Węgier. Jedynie raz w roku wystawiana jest na widok publiczny, 20 sierpnia, w rocznicę śmierci króla. Wtedy w Bazylice odprawiana jest uroczysta msza święta, a ulicami miasta przechodzi uroczysta procesja.

Plac Bramy Wiedeńskiej

W zachodniej części placu usytuowane są cztery budynki prezentujące wszystkie style architektoniczne charakterystyczne dla Wzgórza Zamkowego. Przy placu znajduje sie również pałac mieszczący węgierskie Archiwa Narodowe ( Magyar Orszagos Leveltar). Został wybudowany w 1923 roku według projektu Samu Pecza.

Warto również wspomnieć o innych zabytkach Budapesztu takich jak: Aquincum (starożytne osiedle Rzymian), mauzoleum derwisza Gül Baba oraz tureckich łaźniach (Rudas, Kiláry, Császár).